Joom!Fish config error: Default language is inactive!
 
Please check configuration, try to use first active language

زادگاه و آرامگاه زرتشت: مصاحبه رادیو بی بی سی (لندن) با دکتر خسرو خزاعی _ نوشتارها
Print

زادگاه و آرامگاه زرتشت 

مصاحبه رادیو بی بی سی (لندن) با دکتر خسرو خزاعی

زادگاه و آرامگاه زرتشت کجاست؟مصاحبه رادیو بی بی سی (لندن) با دکتر خسرو خزاعی (پردیس)
این مصاحبه در یکم اکتبر 2007 بوسیله بانو سفیاهلم خبرنگار بی بی سی بزبان انگلیسی انجام گرفت. ترجمه از انگلیسی به پارسی .

 پرسشگر : درود برشما دکتر خزاعئ 
 _ دکتر خسرو خزاعی ـ درود بر شما و شنوندگان شما
_ پرسشگر : میدانیم که چند سال است دوباره زرتشت و آئین او در میان قشرهای گوناگون مردم مطرح شده و در حال گسترش است.در این باره باز در آینده نزدیک گفتگو خواهیم کرد . ولی موضوعی که امروز میخواهم امروز با شما مطرح کنم موضوع مهمی است که میان جند کشور درگیری فرهنگی بوجود آورده است و آن درباره مکان زادگاه و آرامگاه زرتشت میباشد.

ـ موضوعی که شما مطرح میکنید با اینکه بسیار مهم است ولی بدبختانه هنوز در پرده ابهام مانده و تا کنون کسی پاسخ قانع کننده یا همگان پسند برای آن پیدا نکرده . یکی از مهمترین دلایل آن مسئله سیاسی است که در درازای این مصاحبه خواهیم دید . از دیدگاه تاریخی و پژوهشهای گوناگون که در دوران نوین انجام شده چند نظريه وجود دارد که مهمترین آنهارا در اين جا یاد آوری ميکنم :
نخستین نظریه که برخاسته از منابع و نوشتارهای زمان ساسانیان است زادگاه زرتشت را در باختر ایران یعنی در آزربایجان که به آن اتروپاتان میگفتند مینامد. یا گاهی در کردستان که سرزمین مادها بوده میشمارد . اگر چه در گزشته چندی از زرتشت شناسان این نظریه را پذیرفتند ولی با گذشت زمان و پژوهشهای زبان شناسی ,امروز همگی به این نتیجه رسیده اند که زبان زرتشت و لهجه آن که بوسیله کتاب "گاتها" بما رسیده مطعلق به منطقه ای بوده که امروز میان خراسان ,شمال غربی افغانستان,جنوب تاجیکستان,جنوب ازبکستان وجنوب ترکمنستان واقع شده . نظریه زادگاه زرتشت در آزربایجان زمانی درست شد که مرکز تصمیم گیری و قدرت ساسانیان به باختر ایران یعنی به آزربایجان و کردستان منتقل گردید و سیاست آن زمان ایجاب میکرد که چنین ادعائی ساخته شود. 

پرسشگر: این مناطقی را که شما نام بردید بسیار وسیع و گسترده است . آیا دیدگاههای دقیق تری در این رابطه وجود دارد؟

 تمام این مناطقی را که نام بردم ,همگی در آسیای مرکزی واقع شده اند. این کشورها در زمان زرتشت بخشی از سرزمینی را درست میکردند که به آن « سرزمین آریایها» میگفتند. امروز این سرزمینها به کشورهای گوناگون با مرزهای سیاسی شناخته شده ای درست شده اند که از دیدگاه من باید زادگاه و آرامگاه دقیق زرتشت را در آنها جستجو کرد و در این رابطه به دومین نظریه می پردازم.
این دومین نظریه درباره استان بلخ است که در شمال غربی افغانستان واقع شده . میدانیم که بلخ یا "باختران"منطقه ای بسیار کهن و یکی از بزرگترین مراکز فرهنگی جهان باستان بوده .همچنین میدانم که شاه این منطقه , و یشتاسپا در زمان زرتشت یکی از مهمترین پشتیبانان زرتشت بود که برای گسترش آئین او کوشش بسیار کرد و زرتشت از او بارها در سرودهای خود گاتها از او به نیکی یاد کرده. پس احتمال بسیار زیادی دارد که زرتشت که مورد حمایت نیرومند این پادشاه واقع شده بود و بوسیله او میتوانست اندیشه و فلسفه خود را میان مردمان گسترش دهد , در همین سرزمین هم یعنی بلخ نیمه دوم زندگی خود را گزرانده ودر همان سرزمین هم به زندگی جاوید پیوسته.
اگر این فرضیه را درست بگیریم پس باید برای شخصيتی این چنین مهم یعنی زرتشت که شاه از پيروان او شده بود آرامگاهی در خور این چنین شخصی ساخته شده باشد.
پس این آرامگاه یا بازمانده های آن در کجاست ؟ آيا در نقطه ای از بلخ واقع شده ؟ این موضوع نزديک به 50 سال است که نظر بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده.
در استان بلخ شهری وجود دارد به نام مزار شریف که بزرگترین شهر شمال غربی افغانستان و مرکز استان بلخ میباشد . در این شهر در روزگار کهن آرامگاهی وجود داشت که بسیار مورد احترام مردمان سرزمین آریایها بود . میگفتند که این آرامگاه , آرامگاه مرد مقدسی است که هزاران سال پیش میزیسته. این آرامگاه سده ها بود که مکانی برای زیارت مردمان شده بود,بدون اینکه نامی از این شخص مقدس که آرامگاه به نام او ساخته شده بود برده شود . در سده دوازده میلادی یعنی 500 سال پس از حمله و تسخیر ایران و مناطق آسیائی مرکزی بوسيله عربها , یک ملای مسلمان گمنامی در شهر مزار شریف , ناگهان خوابی می بیند.
او خواب می بیند که مکان این آرامگاه مزار امام علی ,یعنی امام یکم شیعیان است! مردم عامی و خرافه پرست هم بدون اینکه در جستجوی دلیلی برای اين ادعا ی شگفت آور باشند هجوم می آورند و این آرامگاه را بازسازی میکنند و آن رامزار علی مینامند و از آن بزرگترین مرکز زیارت در افغانستان درست میکنند.
با اینکه امروز تمام مسلمانان جهان میدانند که مزار علی در شهر نجف در جنوب عراق واقع شده ولی مردم به این منطقه با سرسختی به این باورند که این مزار علی است,با اینکه هیچ دلیلی هم که بر روی خرد,یا دانش یا پژوهشهای تاریخی واقع شده باشد که این ادعا را تایید کند وجود ندارد. بر عکس با یک نگاه سطحی میتوان به دروغ بودن این ادعا پی برد.
مکانی که امام علی در عربستان کشته شد, تا شهر مزار شریف در افغانستان بیش از 3000 کیلو متر مسافت دارد.چگونه آنها توانستند پیکر دو نیمه شده علی را با وسائل آن زمان یعنی شتر و خر و اسب در گرمای شدید کویرها و کوههای بدون راه به مزار شریف بیاورند و اصلا برای چی و به چه دلیل؟!! امام علی که خوانواده ای در افغانستان نداشت ,بازمانده ای در آن دیار نداشت که بدن بیجان او را 3000 کیلو متر را با شتر و اسب و الاغ به شهر مزار شریف ببرند.
بنابراین این دروغ بزرگ 800 سال است، یعنی از سده 12 تا به امروز، ادامه دارد. پس اگر این آرامگاه آرامگاه علی نیست آرامگاه کیست .؟ همان گونه که گفتم 50 سال است که پژوهشگران احتمال قوی میدهند که این آرامگاه آرامگاه زرتشت است. ولی برای مطمئن شدن باید به کاوش های باستان شناسی و تاریخی پرداخت

 
پرسشگر: در افغانستان این آرامگاه مقدس ترین آرامگاه برای مردم است یک کاوش باستان شناسی و یا پژوهش علمی به طغیان و شورش تبدیل خواهد شد و طالبان بزرگترین بهره سیاسی را خواهند برد .

_ دقیقا همان گونه که در آغاز این مصاحبه گفتم مساله آرامگاه یا زادگاه زرتشت یک مساله سیاسی و فرهنگی است حتی در کشورهایی که طالبان وجود ندارند اين دشواری وجود دارد

 
پرسشگر: نظریهای دیگری در این زمينه چیست ؟
_ دو سال پیش باستان شناس روسی ویکتور سری یانیدی با حفاری هایی در جنوب ترکمنستان در استان مرو که در گزشته آن را مرگوش یا بعدا مرجانا مینامیدند و مانند بلخ يکی از مراکز بزرگ فرهنگی آن زمانهای دوردست بود اعلام کرد که این منطقه زادگاه زرتشت و نخستین جایگاهی است که زرتشت پيام خود را اعلام کرده. او اين نظریه را برپایه کشف چند نيا یشگاه زرتشتی و آتشکده مربوط به 3000 پيش از ميلاد مسيح، که دارای مکان برگزاری مراسم هم بودند اعلام کرد.
الته در این مورد باید چشم براه پژوهشهای یبشتری در این منطقه شد.
من مطمئن هستم که با شور شيفتگی بسيار که در باره آئين زرتشت بوجود آمده زادگاه و آرامگاه زرتشت هم بزودی پيدا خواهد شد

 
ـ پرسشگر: دکتر خسرو خزاعی از شما برای این آگاهی های مهمی که در اختیار شنوندگان بی بی سی گزاشتید سپاس گزاریم


☼☼☼☼☼☼